Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon yataklarına ait “bazı gerçeklerin hala sorgulanmadığını” vurgulayarak, “Öncelikle bu kaynaklar her iki topluma aittir. Bir öbür sözle, Kıbrıs Türk’ü ve Rumlar bu kaynakların müşterek sahibidir.” dedi.
Temaslarda bulunmak üzere İsviçre’ye gelen Bakan Özersay, Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi’nde BM Cenevre Ofisine Akredite Basın Mensupları Birliği (ACANU) tarafından düzenlenen “Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’de Son Gelişmeler” başlıklı basın toplantısında konuştu.
İsviçre’nin Crans-Montana kentinde 2017 yılında Kıbrıs görüşmelerinin sonuçsuz kaldığını, akabinde BM Kıbrıs Özel Temsilcisi Jane Holl Lute’nin misyona geldiğini anımsatan Özersay, görüşmelerdeki eksikliği hissedilen “ortak vizyon” arayışının devam ettiğini söz etti.
Özersay, Kıbrıs’ın geleceği ve kapsamlı bir tahlilin “içerik” ve “prosedürlere” bağlı olduğunu vurgulayarak, son 50 yılda yapılan görüşmelerde yalnızca yetkilerin ve refahın paylaşıldığı federal devlet yapısının ele alınmasının tahlil yolunu tıkadığına işaret etti.
Kofi Annan Planı’nın 2014’te Kıbrıs Rum kısmı tarafından reddedildiğini anlatan Özersay, eski BM Genel Sekreteri’nin Rum tarafının “yetkileri ve refahı Türklerle paylaşmak istemediğini” söylediğini aktardı. “Bence bu durum motamot devam ediyor.” diyen Özersay, yetki ve refah paylaşımı olmadan ortak bir yerde mutabakata varmanın mümkün olamayacağını, Rum bölümünün Avrupa Birliği (AB) üyeliğinin avantajlarını sonuna kadar kullandığını ve ayrıyeten itimat eksikliğinin hala sürdüğünü belirtti.
“Gerçekler sorgulanmadı”
Bakan Özersay, Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon yatakları konusunda ise “bazı gerçeklerin hala sorgulanmadığını” vurgulayarak, şöyle konuştu:
“Öncelikle bu kaynaklar her iki topluma aittir. Bir başka sözle, Kıbrıs Türk’ü ve Rumlar bu kaynakların müşterek sahibidir. Ancak, bu sorgulanmadı. Hatta bu gerçek, Yunanistan tarafının New York’taki BM Genel Konseyi’nde yaptığı konuşmalarda bile kabul edildi. AB ve BM tarafından da kabul edildi. BM Genel Sekreteri’nin pek çok raporunda da bu açık formda belirtildi. Biz bu karbon yataklarının müşterek sahibiyiz. Bu çok değerli öge göz gerisi edilemez.”
Kıbrıs’ta kapsamlı bir siyasi tahlile ulaşmadan da Rum tarafıyla karbon yatakları konusunda birlikte çalışma yapmaya hazır olduklarını 2011’de BM’ye ilettiklerini lisana getiren Özersay, bu teklifin hala geçerli olduğunun altını çizdi.
Özersay, “Her iki tarafa ilişkin kaynakları birlikte kullanabiliriz. Bunu birlikte yapabiliriz. Ancak bu teklifimiz kabul edilmedi. Bundan ötürü biz de (hidrokarbon yatakları konusuna) Rum tarafının yaklaşımının birebirini takip ettik. Bu kaynakların kullanımının önüne geçilmesi için bir atakta bulunmadık lakin biz de tıpkı yaklaşımı takip ettik.” diye konuştu.
KKTC ismine “bir şirket olan” TPAO’ya lisans verdiklerini hatırlatan Özersay, bunun Kıbrıs Rum idaresinin öbür yabancı firmalara verdiği lisanstan hiçbir farkı olmadığını vurguladı.
Özersay, “Bu bahiste bizim duruşumuz açık. Bu duruş, rastgele bir çatışmanın elemine edildiği ve Doğu Akdeniz’de istikrarın kalıcı hale getirilmesidir. Gereksinim olduğumuz tek şey dayanışmadır. Bu dayanışma ayrıyeten Kıbrıs’ta kalıcı bir tahlilin başlangıcı olacaktır.” diye konuştu.
“Bu bahis hakkında direkt diyaloğa muhtaçlığımız var.” tabirini kullanan Özersay, her iki taraftan da lisans alan şirketlere yetki verilerek karbon yatakları konusunda bir tahlile ulaşılması tavsiyesinde bulundu.
“KKTC inançlı bir ülkedir”
KKTC’ye düşen füze kesimiyle ilgili Özersay, Suriye’deki iç savaşın 2011’den bu yana devam ettiğini belirterek, “Son 8 yılda birinci kere bir füze Kıbrıs’a düştü. Demek istediğim bizim ülkemiz inançlıdır. Bu son derece müstesna bir durumdur.” dedi.
Özersay, KKTC’nin New York temsilciliğinin BM nezdinde teşebbüste bulunarak olaya ait telaşlarının lisana getirildiğini kaydetti.
AB’ye eleştiri
Kıbrıs görüşmelerinin tekrar başlaması konusunda optimist olup olmadığı istikametindeki bir soru üzerine ise Özersay, şöyle devam etti:
“Eğer görüşmelere tekrar başlayacaksak, görüşmelerin selameti açısından görüşme yapmamak daha uygun. Bunun nedeni, hiçbir sonucu olmayan Kıbrıs görüşmeleri yaptığımız vakit ve tıpkı uygulamalar devam ettiği sürece kimse statükonun anormalliğini sorgulamayacak. Bölgedeki olağandışı durumun sorgulanması gerekiyor. Sorunun temelindeki nedenleri sorgulamamız gerekiyor.”
Özersay, AB’nin Kıbrıs konusuna bakış açısını da eleştirerek, Kıbrıs’taki mevcut olağandışı durumun AB tarafından özümsendiğini belirtti.
“Federal iştirak modeli tükendi”
Kıbrıs’ta 50 yıldır süregelen görüşmelerin kısır döngü içinde tahlilsiz kaldığına dikkati çeken Özersay, yeni müzakere sürecine başlamadan evvel alandaki gerçeklerin güzel kavranması gerektiğine işaret etti.
Özersay, yeni bir görüşme sürecinin başlamadan evvel, tarafların ne tıp bir iştirak istediği konusunda uzlaşmaya varması ve bunu özümsemesi gerektiğinin altını çizdi.
Kıbrıs Türk tarafının tahlil için her türlü somut adımı attığını örnekleriyle anlatan Özersay, tek tahlilin “federal Kıbrıs” olmadığını, öteki tahlil yollarının da bulunabileceğine vurgu yaptı.
Özersay, “Bu adada birlikte yaşamanın bir yolunu bulmak zorundayız. Lakin gerçeklerden de anlaşılacağı üzere bu yol federal paydaşlık değildir. Son 50 yılda her türlü müzakere, tartışma, karşı argümanlar, diplomasi teknikleri ve müzakere çeşitlerinden bitkin düştüğümüze inanıyorum. Denedik, yorulduk ve başarısız olduk. Şayet yeni bir müzakere süreci başlatacaksak oturup neyi müzakere edeceğimizi tartışmamız gerekiyor. Hem kendi değerlendirmeme, hem de hükümetimin değerlendirmesine nazaran federal iştirak modeli tükendi.” değerlendirmesinde bulundu.
Bakan Özersay, Kıbrıs’ta 50 yıldır görüşülen paylaşmaya dayalı federal paydaşlık modeli yerine iş birliğine dayanan farklı paydaşlık modellerinin denenebileceğine işaret etti.
Kaynak: AA
