Doğal taşta 18 milyar dolarlık küresel ithalatın 6 milyar dolarının blok, 12 milyar dolarının işlenmiş doğal taştan oluştuğunu söyleyen Türkiye Mermer Doğaltaş ve Makinaları Üreticileri Birliği (TÜMMER) Lideri Raif Türk, “İşlenmiş doğal taşların 3 ila 3.5 milyar dolar bedelindeki kısmı ise mermer ve traverten kümesi oluşturuyor. Türkiye, işlenmiş doğal taşta 3.5 milyar dolarlık pazarın 1 milyar dolarlık kısmını karşılıyor” sözünü kullandı.
Globalde yaşanan ekonomik sakinliğe karşın, son yıllarda bilhassa Kuzey Afrika başta olmak üzere Afrika ülkelerine yapılan ihracattaki artışın, bu bölgenin umut vadetmesini sağladığını anlatan Türk, “Ayrıca yeni periyotta esere bağlı olarak Güney Amerika ve Türk Cumhuriyetleri alternatif pazar olarak öne çıkıyor” diye konuştu.
“Üretimde bir evvelki yıla nazaran düşüş bekleniyor”
Türkiye maden ihracatı bedelinin yüzde 45’ini oluşturan doğal taş kesiminin, 2018 yılında maden ihracatının yüzde 41’ini gerçekleştirdiğine dikkat çeken Türk, “Söz konusu sayının 955 milyon doları blok, 953 milyon doları ise işlenmiş olmak üzere 2018 yılı doğal taş ihracatı 1.9 milyar dolarla bir evvelki yıla nazaran yüzde 6.8 düştü” dedi.
Türkiye’de 2 bin 500 civarında mermer işletme müsaadesi bulunduğuna dikkat çeken Türk, “Söz konusu ocakların 2018 yılı üretim ölçüleri nisan ayında kayıtlara gireceği için şimdi açıklanmadı, lakin ihracat ölçüsündeki yüzde 5.6’lık düşüşten yola çıkacak olursak, ocak üretiminin de düşüş gösterdiğini söyleyebiliriz” açıklamasını yaptı.
2018 yılında bürokraside nispeten yaşanan süratlilik ve Çin başta olmak üzere çeşitli ülkelerdeki hareketlilikten dolayı dalın süratli bir çıkış yaptığını belirten Türk, dönemin birinci aylarının hareketli geçmesine karşın daha sonra başta Çin olmak üzere çeşitli ülkelerde yaşanan talep azalması nedeniyle yılın beklentilerin altında kapanmasına neden olduğunu kaydetti.
“Hindistan’a ihracat ton ve bedelde artış gösteriyor”
Global doğal taş pazarının en büyük alıcılarının blokta Çin, işlenmişte ise ABD olduğuna dikkat çeken Türk, bunları blokta Hindistan’ın, işlenmişte ise Suudi Arabistan’ın izlediğini kaydederek, “Blokta ikinci büyük pazarımız olan Hindistan’a 2014-2016 yılları ortasında 200 bin ton olan ihracat ölçüsü 2017-2018 periyodunda 400 bin tona yükseldi. Tıpkı vakitte bedel bakımından da artış yaşandı. Daha az ölçülerde blok ihracatı yaptığımız başka ülkeler ise İtalya, Mısır, Tayvan, Vietnam ve Endonezya” diye konuştu.
Yakın coğrafyada bilhassa Ortadoğu ve Körfez bölgesinde son yıllarda yaşanan gelişmelerin, dalı ebatlı satışlarda olumsuz etkilediğini belirten Lider Raif Türk, orta vadede bölgenin istikrara kavuşmasının kesime olumlu yansıyacağını söyledi.
Küresel pazarın içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik ortam nedeniyle bu yılın da evvelki yıla nazaran olumlu geçmeyeceğinin öngörüldüğünü söyleyen Türk, “Sektörü güç bir periyot bekliyor. Türkiye tüm doğal taş ihracatının yüzde 45’ine yakınını Çin’e yapıyor. Bilhassa blok ihracatında Çin’in Türkiye tarafından yakından takip edilmesi gerekiyor. Bu ülkede yaşanan gelişmeler bölümü direkt etkiliyor. Keza 2018 yılındaki gelişmeler ihracatımızı olumsuz istikamette etkiledi ve yeni periyotta Çin’den gelen bilgiler birinci altı ay mevcut durumun devamlılığını gösteriyor. Bölüm ismine belirleyici olan Xiamen Stone (Çin) ve İzmir Marble Fuarı sonrası içinde bulunulan yıl daha somut datalar oluşacak” dedi.
“Moda eserlere yönelinmeli”
Kamu kurumların bölümde vakit kaybını minimal düzeylere çekmesinin ihracat açısından bu yıla olumlu katkı sağlayacağına dikkat çeken Türk, “Çeşitlilik bakımından varlıklı olan rezervlerden moda olan eserlerin üretimleri gerçekleştirilebilirse, ihracat açısından güç geçeceği düşünülen 2019’a olumlu katkı sağlanır. Geçmiş yıllarda bilhassa 2013 yılına kadarki devirlerde üretilen taşlar satılıyordu. Bu durum üretimlerin, satışların, ihracatın artmasına ve bölümün kayda paha manada büyümesine katkı sağladı. Ama son yıllarda mevcut pazar şartları daha seçici bir hâl aldı. Bu yüzden geçmişte bölüm üretim odaklı çalışırken, günümüzde artık satış odaklı çalışma gerekliliği ön plana çıktı. Satışlardaki düşüşler elbette üretim, ihracat ve büyüme göstergelerini olumsuz tarafta etkileyecek” halinde konuştu.
“İzin süreçleri, kimi taşların piyasaya sürülmesini geciktiriyor”
Sektör, onay gerektiren süreçlerde uzun müddet beklemede kaldığını belirten Türk, 2012/12 sayılı Başbakanlık Genelgesi kapsamında müsaade süreçlerinde yaşanan gecikmelerin, birtakım taşların piyasaya sürülmesini geciktirdiğini belirterek, “Cumhurbaşkanlığı genelgesiyle sürecin kısalması bekleniyor. Kanun ve bağlı olarak yönetmeliklerde çok sık yapılan değişiklikler vakit zaman tedirginliğe yol açıyor. 3213 sayılı kanun birinci yayımlandığı devirde vaktin şartlarına uyuyordu ve uzunca bir mühlet, birtakım hususlarında yapılan değişikliklerle ülke madenciliğine katkı sağladı” dedi.
Artık unsurlarda yapılan değişiklikler yerine bölüm bileşenlerinin kamuyla bir ortaya gelerek, yeni bir kanun üzerinde çalışma yapmasının hem bölüm hem de ülke madenciliği için gerekli olduğunu düşündüklerini tabir eden Türk şunları söyledi: “Tek taraflı olmadan, kamu, özel kesim işbirliğiyle istihdamı artıran, aramaların teşvik edildiği, sayıları az da olsa merdiven altı üretimlerin engellendiği, ruhsat garantisinin olduğu ve çevreyi koruyarak madenciliğin yapılabileceği bir yasaya muhtaçlık duyuluyor.”
