Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, TRT Haber’de gündeme ait soruları yanıtladı.
İdlib’te alandaki son duruma ait bir soru üzerine Bakan Çavuşoğlu, Suriye’de siyasi sürecin ve bu hususun G20 Tepesi’nde Rusya Devlet Lideri Putin ile de görüşüldüğünü vurguladı.
Putin ile her vakit genel manada Suriye’ye dair mevzuların ele alındığını belirten Çavuşoğlu, “Anayasa kurulunun kurulmasıyla ilgili Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen önümüzdeki günlerde Şam’a gidecek. Altı şahısla ilgili bir uyuşmazlık vardı kendi ortamızda, o hususta da sorun çözüldü görülüyor, ondan sonra anayasa kurulunu kuracağız.” diye konuştu.
“Rusya’nın rejimi denetim altında tutması gerekiyor”
İdlib’de biraz daha sükunet olduğunu söyleyen Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“İdlib mutabakatı ve Türkiye ile Rusya ortasında olan inanç, Cumhurbaşkanımız Erdoğan ve Putin ortasında görüşüldü. Natürel burada temel sorumluluk Rusya’da. Rusya’nın rejimi denetim altında tutması gerekiyor. Bu hücumların durması gerekiyor. Gerekli bilgileri de verdik, hastane, okullara ve sivillere yönelik atakların olduğunu. Rusya’nın kendi üsleriyle ilgili güvenlik tasaları var lakin esasen zati bu bahiste istihbaratlar ve askerler görüşüyorlar. Burada radikal kümeler var. Onların geleceği ne olacak, bunların hepsini biz Rusya ile İran’la yahut öbür aktörlerle hepsini konuşuyoruz zira Suriye sıkıntısı, yani İdlib kritik bir mevzu.”
S-400 alımı ve F-35 programı
Çavuşoğlu, Türkiye’nin Rusya’dan alacağı S-400 savunma sistemleri ve buna karşı ABD’nin mümkün yaptırımları hakkındaki soruyu yanıtlarken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Lideri Donald Trump ortasındaki görüşmeyi hatırlattı. Trump’ın açıklamalarını anımsatan Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“Trump’ın ikili görüşmede basının önünde bunu açıkça söylemesi değerliydi. Hatta bunu daha sonra düzenlediği basın toplantısında daha geniş formda vurgulaması değerliydi. Esasen Trump, herkesin önünde söylediği şeyi daha evvelki ikili görüşmelerimizde Sayın Cumhurbaşkanımıza tekraren söylemişti. Telefon görüşmelerinde de Sayın Trump Türkiye’nin bir kabahatinin olmadığını, kendilerinin lakin (Barack) Obama devrinin yanılgılarının olduğunu söylemiştir lakin burada bir parantez açmak isterim. Trump iş başına geldiğinde de biz Patriot almak istediğimizi yazılı biçimde ABD’ye ilettik. Daha 6 ay evvel, yaklaşık iki sene sonra bize bir karşılık geldi yani bunu yalnızca Obama periyoduna yıkmayalım. Hakikat, Obama periyodunda biz 10 sene almaya çalıştık, alamadık lakin Trump’ın birinci iki yılında de Patriot konusunda bize bir dönüş olmadı.”
Çavuşoğlu, ABD’de farklı kurumlardan farklı sesler geldiğini belirterek, Trump’ın Türkiye ile bağlantılar hakkında herkesin önünde lisana getirdiği şeylerin bilhassa idare içindeki farklı sesleri azaltmaya başladığını vurguladı. ABD Kongresinin “farklı bir konu” olduğunu kaydeden Çavuşoğlu, “Trump’ın açıklamasının Kongreyi de etkilediğini görüyoruz.” dedi.
ABD Kongresine Türkiye’nin neden S-400 aldığını ve neden Patriot alamadığını anlattıklarını söz eden Çavuşoğlu, “Yaptırım ve tehdit lisanını bir kenara bırakarak diplomasiyle tüm sıkıntıları çözmek istiyoruz.” diye konuştu.
Çavuşoğlu, “Cumhurbaşkanımızın da söylediği üzere S-400 bitmiş bir muahededir. Artık teslim müddeti konuşuluyor. S-400’ü alacağız. NATO ve başkalarıyla de görüşüyoruz.” dedi.
Çavuşoğlu, “Trump’a karşın yaptırım kelam konusu olabilir mi?” sorusunu şöyle yanıtladı:
“Başkanın yetkisinde olan şeyler var, erteleme üzere. CAATSA dediğimiz, Kongreden geçen muahede. Esasen bu F-35’i kapsamıyor. S-400’ü kapsıyor. Burada bir liste var. ‘O olabilir, bu olabilir.’ Daha ne olduğunu bilmiyoruz. Görüşüyoruz. Burada net bir karar yok. Bizim yaptığımız ‘Ortak komite kuralım’ teklifiyle ilgili görüş alışverişi oldu lakin öteki bahislerle ilgili kategorik kelamların dışında iletilmiş bir şey yok. Biz de bunu yakından takip ediyoruz.”
Çavuşoğlu, F-35 programının Erdoğan-Trump görüşmesinde nasıl gündeme geldiğinin sorulması üzerine de şunları söyledi:
“Trump’ın kendisi görüşmede söyledi. ‘Böyle şey olur mu?’ dedi. ‘Bir ülke, F-35’te ortağımız ve yaklaşık 1,4 milyar para ödemiş ve F-35 verilmeyecek, kendi uçağını alamayacak. Bu kabul edilir bir şey değil.’ dedi. ‘Bununla ilgili biz çalışıyoruz.’ dedi.”
Çavuşoğlu, Trump’ın bu hususta açık ve net fikrini söylediğini belirterek, “Her şey Trump’ın söylediği üzere olacak diye çok naif, optimist olmaya gerek yok. Temkinliyiz fakat Trump’ın bir devletin lideri olarak bunları söylemesi de, bunları kabul etmesi de bu sürecin daha sağlıklı işlemesi bakımından kıymetlidir.” diye konuştu.
“Hafter’in insani hassasiyeti yok”
Libya’daki gelişmelerle ilgili soru üzerine Çavuşoğlu, Libya’da Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başkanlık Kurulu Lideri Fayiz es-Serrac’ın tüm ülkeyi birleştirme konusunda efor sarf ettiğini ve gücü paylaşmaya hazır olduğunu vurgulayarak Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) üzere kimi komşu ülkelerce desteklenen Libya’daki General Halife Hafter’in ise UMH’yi tanımak istemediğini ve gücü paylaşmak istemediği için atağa geçtiğini belirtti.
Hafter’in Türkiye’ye haklıyı ve hakkı savunduğu için cephe açtığını söyleyen Çavuşoğlu, “Vatandaşlarımızla ilgili attıkları adım ise tam bir korsanlıktır, haydutluktur.” dedi.
Dışişleri Bakanlığının şayet Türk vatandaşları bırakılmazsa Hafter ve güçlerinin yasal maksat haline geleceği istikametindeki açıklamasını hatırlatan Çavuşoğlu, “Bıraktılar vatandaşlarımızı. Şayet bundan sonra da vatandaşlarımıza yönelik bu türlü bir şey yaparlarsa da bu açıklamamız geçerlidir.” diye konuştu.
Başka birtakım Türk vatandaşlarının da iş yerlerini kapatıp Türkiye’ye dönmek için gerekli resmi süreçleri yaptığını söyleyen Çavuşoğlu, “Gemiciler de Libya’da bir mahallî gemide çalışıyorlardı. Gemi sahibiyle de vatandaşlarımızla da büyükelçiliğimiz temasta. Gerekli dokümanlar hazırlanıyor. Sağ olsun gemi sahibi de çok yardımcı oluyor. Vatandaşlarımızı da tekrar ya Trablus üzerinden ya da üçüncü bir ülke üzerinden inşallah Türkiye’ye getireceğiz.” sözünü kullandı.
Çavuşoğlu, sürecin çok yakından takip edildiğini vurgulayarak Libya’da Trablus’un doğusunda, sistemsiz göçmenlerin bulunduğu barınma merkezine yönelik akınla ilgili şu değerlendirmede bulundu:
“Hafter’in insani hassasiyeti yok, onu görüyoruz. Çok acımasız bir formda kendi halkına da saldırıyor, oradaki göçmenlere de saldırıyor. Burada bakıyoruz insan kendi milletini bu formda bombalar mı? 15 Temmuz’daki hain darbe teşebbüsünde bulunan hainler üzere. Kendi halkının üzerine bomba atıyor, zalimce saldırıyor. Maalesef Libya halkı çok acılar çekti. İnşallah bu acılar diner, biz de bu süreçte üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Bu mevzuyu da Sayın Cumhurbaşkanımız, Osaka’da Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri ile de ele aldı.”
“S-400’ler atak için değil, acil durumda kullanılacak bir sistem”
Çavuşoğlu, S-400 hava savunma sisteminin Türkiye’ye getirildikten sonra “ancak bir akın halinde faal hale getirileceği” tarafındaki değerlendirmelere ait soruya S-400’ün bir hücum sistemi değil, savunma sistemi olduğu karşılığını verdi.
Savunma sisteminin, Türkiye’ye yönelik bir füze saldırısı olduğu vakit devreye gireceğini söyleyen Çavuşoğlu, “Durup dururken S-400’ler niçin devreye girsin? Bir kez maliyeti çok yüksek. Bunu biz oyuncak diye almadık ki. Türkiye’nin hava savunma sistemine gereksinimi var.” diye konuştu.
Hava savunma sistemi konusunda Türkiye’nin NATO’dan takviyesini sürdürmesini rica ettiğini lakin NATO’nun kapasitesinin de belirli olduğunu söyleyen Çavuşoğlu, “Zaten S-400’ler acil durumda Türkiye’ye yönelik bir tehdit ya da akın olduğu vakit kullanılacak bir sistem. Rastgele bir ülkeye durup dururken akın için kullanılacak bir sistem değil.” tabirini kullandı.
Çavuşoğlu, S-400’lerin Rusya’dan Türkiye’ye teslim tarihinin temmuz ayının ortaları olarak konuşulduğunu belirterek uçakların tam olarak hangi tarihte geleceğini iki taraftan ilgili uzmanların belirleyeceğini, nereye konuşlanacağına ise askeri ve teknik grupların karar vereceğini kaydetti.
“Washington Post, DEAŞ’ın başındaki Bağdadi’nin makalesini yayınlar mı?”
Çavuşoğlu, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in silahlı çatışmalarda çocuklar konusundaki özel temsilcisi Virginia Gamba’nın “SDG” ismini kullanan terör örgütü YPG/PKK ile hareket planı imzalamasına da reaksiyon gösterdi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile görüşeceğini, Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu’nun Türkiye’nin yazılı protestosunu ilettiğini tabir eden Çavuşoğlu, BM’nin muahede imzalattığı terör örgütü üyesiyle ilgili kırmızı bülteni de Guterres’e ilettiğini söyledi.
Çavuşoğlu, “İşte terörle çabadaki ikili standart ve ikiyüzlülük bu. Kırmızı bültenle aranan kişi nasıl oluyor da İsviçre’ye gidebiliyor?” dedi.
Terör örgütünün çocukları zorla savaştırdığını BM’nin de kabul etmesinin kıymetine işaret eden Çavuşoğlu, “Fakat bu sorunu çözmek için terör örgütünü ve kırmızı bültenle aranan şahsı muhatap alması çok vahim bir kusurdur.” diye konuştu.
PKK elebaşılarından Cemil Bayık’ın makalesinin Washington Post gazetesinde yayımlanmasına da reaksiyon gösteren Çavuşoğlu, “Washington Post, DEAŞ’ın başındaki Bağdadi’nin makalesini yayımlar mı? El Kural’ın rastgele bir yetkilisinin makalesini yayımlar mı? Eş-Şebab’ın, Boko Haram’ın makalesini yayımlar mı? Onu yayımlamıyorsan terör listesinde olan PKK’nın azılı teröristinin makalesini niçin yayımlıyorsun?” diye konuştu.
“Rum kesitinin tehditlerinin hiçbir manası yok”
Doğu Akdeniz’deki doğal kaynaklara ait gelişmeleri ve Güney Kıbrıs Rum idaresinin Fatih sondaj gemisi işçisini tutuklamaya yönelik tehditlerini ve sondaj çalışması yapan şirketler hakkında hukuksal süreç başlatıldığı tarafındaki savları pahalandıran Çavuşoğlu, “Rum kısmının bu tıp tehditlerinin bizim için hiçbir manası yok. Onlar da biliyor ki bize karşı hiçbir adım atamazlar. Atmaya cüret ederlerse de yanıtını alırlar, geçmişte olduğu üzere.” diye konuştu.
Türkiye’nin, Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerine ve gelişmelere ait Avrupa Birliği (AB) ve BM nezdinde gerekli bilgilendirmeyi yaptığını belirten Çavuşoğlu, “Bu bahiste son derece rahatız. Attığımız tüm adımlar milletlerarası hukuka uygundur. Türkiye’nin kıta sahanlığı içinde Türkiye’nin ne yapabileceğine lakin Türkiye karar verir.” dedi.
Çavuşoğlu, “(Yunanistan Başbakanı Aleksis) Çipras’ın daima Türkiye’yi amaç alan açıklamalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusunu ise “Yunanistan’da seçim var.” biçiminde yanıtladı.
Çavuşoğlu ayrıyeten ABD ve İran ortasındaki gerginliğe ait Türkiye’nin orta buluculuk yapıp yapmayacağına ait soruya, “İhtiyaç olursa memnuniyetle oluruz. Zira hakkaniyetli, istikrarlı ve objektif bir tavır sergiliyoruz.” diye konuştu.
Kaynak: AA
