Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığından yapılan açıklamaya nazaran Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Japonya’nın Osaka kentinde yapılan G20 Tepesi ile Kyoto, Tokyo ve Çin’in başşehri Pekin’deki temaslarının akabinde Türkiye’ye hareketinden evvel Türkiye’nin Pekin Büyükelçiliği’nde gazetecilerle bir ortaya gelerek gündemdeki mevzulara ait değerlendirmelerde bulundu, soruları yanıtladı.
Osaka’da yapılan G20 doruğunun akabinde Japonya’da gerçekleştirdikleri stant açılışları ve resmi ziyaretleri anımsatan Erdoğan, Japon İmparatoru Naruhito ile “güzel ve sıcak bir görüşme” gerçekleştirdiklerini anlattı.
Japonya Başbakanı Şinzo Abe ile de çalışma yemeğinde heyetler ortası toplantıyla ikili alakaları ve bölgesel, global mevzuları etraflı bir halde ele aldıklarını söz eden Erdoğan, “Japonya ile ekonomik bağlarımızı geliştirmek için ekonomik paydaşlık mutabakatını tamamlamak üzereyiz. Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesi bağlantılarımızı taçlandıran bir adım olmuştur. Yakın bir vakitte rektör atayacağız ve üniversite yerleşkesinin inşası başlayacak.” dedi.
Japonya ile altyapı, teknoloji, güç ve savunma sanayi alanlarında iş birliğinin güçlenerek devam edeceğini vurgulayan Erdoğan, Japonya ile Asya, Çin-ABD gerginliği, İran, Kuzey Kore ve Suriye mevzularını da ele aldıklarını aktardı.
Japonların da ABD’nin İran yaptırımlarından rahatsız olduğunu lisana getiren Erdoğan, “İran ile güzel ilgileri var. Ama Abe’nin arabuluculuk teşebbüsü de sonuç vermedi. Bölgemizdeki meseleleri çözmek için yeni bakış açılarına ve yiğit bir liderliğe gereksinim var.” değerlendirmesini yaptı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çin ziyaretinde ise Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Lideri Şi Cinping ile ikili münasebetleri ve bölgesel, global bahisleri kapsamlı bir halde ele aldıklarını belirterek, “50 milyar dolar ticaret hacmini hedefledik. Bunun için atılacak adımların müzakeresini yaptık. Türkiye’deki Çin yatırımlarının artmasını teşvik ediyoruz. Türkiye’de binin üzerinde Çinli teşebbüsçü var. Türk mallarının Çin pazarına girmesi konusunda da ortak iradeyi Sayın Şi Cinping’de gördüm. Bu mevzuda bizden değişik alanlarda Çin’e ihracat yapmamızı istediler.” sözlerini kullandı.
Kapsamlı stratejik paydaşlık mutabakatının Çin ile bağları daha ileri seviyeye taşıyacağına işaret eden Erdoğan, savunma endüstrisine ve ileri teknolojiye yönelik adımlar atılabileceğini, ticaretteki dengesizliğin de bu yolla aşabileceğine inandıklarını karşılıklı olarak tabir ettiklerini vurguladı.
Türk-Çin Hükümetler Ortası İşbirliği Komitesi’nin Türk tarafındaki eş başkanlığını Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın yürüttüğünü aktaran Erdoğan, şöyle devam etti:
“Enerji, ticaret, teknoloji altyapı ve turizm alanlarında iş birliğini güçlendireceğiz. Turizmde şu anda Çinli turist sayısı 400 bini aştı. Bu geçen yıla nazaran yüzde 60’lık artış demek. Hoş bir gelişme. Bunun yanında THY’nin Çin’de birçok destinasyona gereksinimi olduğunu bize söylediler. Biz de kendilerinden rica ettik. Mevzuyla ilgili gerekli talimatları verdi. Temenni ederim ki bu da kısa müddette gerçekleşir.”
“Doğu Türkistan ve Uygur konusunu da ele aldık”
Erdoğan, 2021’in Çin ile diplomatik bağlantıların 50. yılı olduğunu hatırlatarak, buna yönelik çalışmaları olacağını, Çin’de bir Yunus Emre Kültür Merkezi açılacağını vurgulayarak, şöyle konuştu:
“Görüşmemizde Doğu Türkistan ve Uygur konusunu da ele aldık. Bu sıkıntıda karşılıklı hassasiyetleri dikkate alarak bir tahlil bulabileceğimize inanıyorum. Fakat bu mevzuyu istismar eden yaklaşımlar da var. Bu istismarlar da Türk-Çin bağlantılarında olumsuz yansımalara neden oluyor. Bu hususta istismarlara fırsat vermemek lazım. Bunlar üzerinden bu cins istismarları yapanlar, bir tıp rant elde etme çabasına girenler, ne yazık ki işin büyük ölçekte Türkiye Cumhuriyeti devletinin bir karşı devletle bağlarını düşünmeden duygusal birtakım hareketler içine girerek bedelini, faturasını gerek kendi soydaşlarına gerekse Türkiye Cumhuriyeti devletine ödetiyorlar. Atacağımız öteki adımlar da var. Gerekirse Türkiye’den Doğu Türkistan’a bir heyet gönderilmesi noktasında buna da açık olduğunu söyledi. ‘Gelsinler, gezsinler, baksınlar’ dedi.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bölgesel, global hususlarda Çin’le pek çok hususu paylaştıklarını, tek taraflılığa karşı çok taraflılığı ve memleketler arası hukuku, oturmuş teamülleri desteklediklerini vurgulayarak, “Vergi ve ticaret savaşlarından biz de rahatsızız, onlar da rahatsız. İran yaptırımları da bölgesel istikrar ve barışa katkı sunmuyor. Bundan kendileri de rahatsız. Çin’in yol ve nesil projesini Türkiye’miz için de değerli buluyorum. Zira biz de orta koridor projesiyle gündemdeyiz. Bunun yanında Sayın Şi Cinping’i ülkemize davet etmiştim, olumlu karşılık verdi. Uygun vakitte Türkiye’ye yapacağı ziyaret bağlarımızı güçlendirecektir.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin Çin’e ihracatının arttığını ve bu ziyaretteki teklifleriyle bunun daha da artacağına olan inancını da lisana getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları kaydetti:
“Ama bizim onlarla yapacağımız en değerli iş demiryolu yatırımlarına yönelik olacak. Bunlara sıcak bakıyorlar. Bunun yanında birlikte yapabileceğimiz kimi öbür değerli yatırımlar var. Bu çerçevede Kanal İstanbul’u, Boğazdan üç katlı geçişleri ve Konya’daki projeleri misal verebiliriz. Sivas-Erzincan demiryolu ile ilgili de olumlu yaklaşımları var. Arkadaşlarımıza bütün bunlarla alakalı gerekli talimatları verdik. Onlar da bu süreci takip edecekler. Ben kısa vakitte sonuç alacağımıza inanıyorum. Hepsinden öte savunma endüstrisinde iş birliğimizin değerini vurguladık. Kendileri de birebir durumda olduklarını tabir ettiler. Kendilerinin de terörle ilgili ileri derecede ıstırapları var. Bu mevzuya yönelik birebir hassasiyeti paylaştıklarını tabir etti. Bundan sonra da atacağımız adımlarda dayanışma içinde olmaya devam edeceklerini söylediler. Doğal ‘Tek Çin’ projesi kendileri için çok değerli. Bizim de bu hassasiyeti gösterdiğimizi tespit etmiş vaziyetteler. Libya ile ilgili bahislerde da bundan sonraki süreçte dayanışmamızı göstereceğimiz ülkelerin sayısı da her geçen gün artıyor. Bu da Libya’da attığımız adımları güçlendiriyor.”
Gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Erdoğan, yeni Japon İmparatoru ile sohbetin ayrıntılarına ait bir soru üzerine, yeni imparatorun bir evvelkine nazaran daha genç ve 59 yaşında olması nedeniyle daha dinamik, mütevazı bir yapısı olduğunu söyledi.
Erdoğan, yeni imparatorun kendisini, imparatoriçe ile kapıya kadar gelerek karşıladıklarını ve görüşmeden sonra yeniden kapıya kadar uğurladıklarını anlatarak, “Bu mütevazı hal aslında geleneklerinde var. Yarım saat görüşmemiz oldu. Ben kendisini Türkiye’ye davet ettim. Biliyorsunuz yurt dışına çıkış için İmparatora müsaadeyi hükümet veriyor. Bu hususla ilgili olarak da ‘Biz Sayın Başbakan’la görüşürüz, ona da söyleriz, sizi Türkiye’de ağırlayalım.’ dedik. Zira imparatoriçe Türkiye’ye gelmemiş, lakin Türkiye’yi sevdiğini söyledi. ‘O halde bekliyoruz’ dedik.” sözlerini kullandı.
Son yıllarda Türkiye-Çin bağlarında iki tansiyon noktası olduğu bunlardan birincisinin Çin’e verilen lakin iptal edilen füze ihalesi, ikincisinin de Uygur Halk Ozanı Abdurrahim Heyit’in öldürüldüğü savı üzerine Dışişleri Bakanlığının yaptığı açıklama ve Çin’in Heyit’in hayatta olduğuna ait yayınladığı görüntü olduğu belirten Erdoğan, görüşmede bu bahislerin gündeme gelip gelmediğine ait soruya şu karşılığı verdi:
“Bu füze probleminin askeri, stratejik, teknik birçok boyutu var. Lakin bu Çin’e yönelik rastgele bir ön yargıdan kaynaklanmadı. Yetkili arkadaşlarımız Rusya’nın da teklifini görünce incelemesini yaptılar, teklifleri mukayese ettiler ve o vakit kararı bu halde aldık. Fakat bu bizim Çin’le savunma endüstrisine yönelik ilgilerimizin kopması manasına asla gelmez. Biz Çin’le birçok noktada alışveriş yapabiliriz. Aslında bugün sayın Devlet Lideri füze alımından vazgeçilmesi sıkıntısını gündeme dahi getirmediler. Bu türlü bir şey olmadı. İkinci soruya gelince, bu bahiste o malum olayı kendileri hiç açmadı. Açmadığı halde biz o vakit ki durumu biliyoruz. Burada maalesef bizim kendi dışişleri teşkilatımızın irtibat yanlışı olmuştur. Fakat onlar da yoluna girmiş oldu.”
“BM bu türlü bir skandalın altına imza koyamaz”
Erdoğan, bir gazetecinin “BM Genel Sekreteri Özel Temsilcisi Virginia Gamba PKK ile çocuk savaşçılar konusunda bir mutabakat yaptı. BM temsilcisinin terör örgütüyle mutabakat yapmasını nasıl karşılıyorsunuz?” sorusunu ise şöyle yanıtladı:
“BM’nin terör örgütü YPG/PKK ile bünyesindeki çocuk savaşçıları bırakması mazeretiyle görüşmesi ve bir mutabakat imzalanması asla kabul edilemez. Bu bahiste biz de ilgili mercileri önemli manada silkelemek istiyoruz. Hangi münasebetle olursa olsun BM’nin bir terör örgütünü bu formda muhatap alması, masaya oturması ve resmi bir statü tanır üzere bir muahede imzalaması en hafif tabiriyle bir skandaldır. BM bu türlü bir skandalın altına imza koyamaz. Olacak iş değil. Ben gıyabında söylüyorum lakin BM Genel Sekreteri Guterres’in bundan haberi yoktur, bu türlü bir yanlışı asla yapmaz diye düşünüyorum. Silahlı çatışmalarda çocuklar konusundaki özel temsilci Virginia Gamba’nın bu sürecini protesto etmek için BM Daimi Temsilcimiz Feridun Sinirlioğlu teşebbüs başlattı. Döner dönmez de birinci etapta Dışişleri Bakanımız Mevlüt Çavuşoğlu, Guterres’le mevzuyu ele alır. Daha sonra gerekirse ben de görüşürüm. Bu ortada bırakılacak bir bahis değil.”
“Biz mazlumların yanında olmayı kabullendik”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çin medyasında çıkan makalesindeki, “Türkiye ve Çin ortak bir vizyonu paylaşıyor” ve “Küresel nizamın yine inşası için Çin ve Türkiye sorumluluk alabilir” kelamlarının hatırlatılarak, “Yapılabilecek bir şey var mı? Çin bu bahiste samimi davranıyor mu?” sorusuna ise Çin’in bu bahislerde samimi davranmadığına asla inanmadığını lisana getirdi.
Çin’in inandığı doğrularda dik durabilen bir ülke olduğuna işaret eden Erdoğan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“‘Dünya 5’ten büyüktür’, derken bizim yanımıza birilerini almamız lazım. Hele hele BMGK içinden birilerinin bizim yanımızda yer alması bu süreci hızlandıracaktır. Biz bunu dünyadaki 190’ı aşkın ülkeyle konuştuğumuzda birçoğu aslında ürkek, korkak. Rahat hareket edebilen yok. Kimisi dolara bakıyor, kimisi farklı avantalara bakıyor fakat biz farklı bir yere bakıyoruz. Zira şayet biz Allah’ımıza dayanmazsak, hakkın ve haklının yanında olmazsak bunun hesabını kolay kolay veremeyiz. Bu dünyada iki seçeneğimiz var, ya mazlumların yanında olacağız ya zalimlerin yanında olacağız. Biz mazlumların yanında olmayı kabullendik. Birileri de zalimlerle yürüyor. Lakin tarih boyunca onlar da zalimlerle anılacaklar. Bu dünya firavunlar gördü, Nemrutlar gördü. Nemrutlarla, firavunlarla birlikte olanlar hiçbir vakit hayırla yad edilmiyor. Bu dönemin de Nemrutları, firavunları var. Onlar da yarın o denli anılacaklar.”
ABD-İran ortasındaki gerilim
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD-İran ortasındaki tansiyonda Türkiye’nin arabuluculuk vazifesi üstlenmesinin kelam konusu olup olmayacağı ve mümkün bir İran-ABD çatışmasının bölgede nasıl bir tesir yapacağına ait soru üzerine, “Bunu aslında kimse düşünmek istemiyor. Kimse o mevzuya girmek dahi istemiyor. Sayın Trump ile yaptığımız görüşmede bu bahis hiç gündeme gelmedi. Ancak Japonya Başbakanı Abe ile yaptığımız görüşmede Abe, ‘Böyle bir olayda birlikte olabilir miyiz?’ dedi. Ben de ‘Niye olmasın’ dedim. ‘Her ikisiyle de gerek Manevî gerek Hamaney’le görüşmelerde bulunabilirim.’ dedim. ‘Beraber derseniz, bir arada de olabilir’ dedim. O bahiste bir derdimiz yok. Alışılmış nereden başlayacağız, nereye gideceğiz, nerede bitireceğiz? Bunlar da değerli.” sözlerini kullandı.
Acemlerin, “Oturdular, konuştular ve dağıldılar” kelamını hatırlatan Erdoğan, “Öyle olacaksa hiç manası yok. Yalnızca vakit kaybedersiniz, o kadar. Burada da sonuç almaya odaklanılmalı. Sayın Başbakan’a sordum ‘Sen görüşme yaptın, nasıl gördün?’ diye. Baktım pek olumlu görmemiş. Bundan sonraki süreci, soruların karşılığını evvel biz planlayalım, sonra ne üzere adım atacağız onları konuşalım, dedik.” değerlendirmesini yaptı.
Erdoğan, bir gazetecinin, ABD Lideri Donald Trump ile yaptığı görüşmenin ABD’de birtakım kesitleri rahatsız ettiğini belirtilerek, “Amerikan Dış Bağlantılar Meclis Lideri Mani, Trump ile sizin aranızda geçen görüşmelere ait Trump’a ağır tabirlerle yüklendi. Muhakkak ki görüşmede konuşulanlar ve Trump’ın sergilediği olumlu hal, onları çok rahatsız etmiş. Sizce neden ABD müesses nizamı Trump’ı sevmiyor?” sorusunu ise şöyle yanıtladı:
“Dünyanın her yerinde aslında müesses nizamlar bir yere odaklıdır. Bunlara karanlık güçler de diyebilirsiniz. Onlar oralarla pazarlıktadır ve oralar ismine adımlarını atarlar. Müesses güçler hiçbir vakit o ülkedeki bu çeşit siyaseti de sevecek diye bir şey yok.”
Kendisini de Türkiye’de seven ve sevmeyenler olduğuna işaret eden Erdoğan, şu tabirleri kullandı:
“İlk seçildiğimizde yüzde 34,2 ile geldik. İki parti geldik. Bir CHP vardı, bir biz vardık. Lakin parlamentonun yüzde 63’üne sahiptik. Ondan sonraki süreçte mahallî seçimlerde farklı oylar aldık, genel seçimlerde onun fevkinde oylar aldık. Cumhurbaşkanlığında yüzde 52’ye kadar tırmandık. Ancak mahallî seçimde daha farklı oylar aldık. Artık içeride ve dışarıda bunu istediği üzere pahalandırmak suretiyle AK Parti’ye yüklenmek isteyenler oluyor. Dışarıda Batıcı, hükümran güçler, bilhassa çıkar şebekeleri bize her vakit çok yakışıksız yaklaşmışlardır. Biz bunlara hiçbir vakit prim vermedik. Kararlılıkla yolumuza devam ettik. Bundan sonra da tıpkı şeyler olacak.”
Trump’ın görüşmede arkadaşlarına kullandığı sözler, onlara yönelik ortaya koyduğu halin, takdire şayan olduğunu vurgulayan Erdoğan, şöyle konuştu:
“Ben de esasen kendilerine bu tıp hallerini sevdiğimi belirttim. Siz bir müşteri arıyorsanız, bir müşteri çıkmışsa, o müşteri de ödemelerini tıkır tıkır yapmışsa sen o müşterinin malını nasıl vermezsin? Bunun ismi gasp olur. Biz şu ana kadar da 1,4 milyar dolar ödeme yaptık. Askerlerimiz pilotlarımız bir general eşliğinde eğitime gitti. 4 adedini teslim ettiler, başkalarını bıraktılar. 116 tane F-35 almak için mukavelemizi yaptık. Biz burada pazar değil tıpkı vakitte ortak üreticiyiz. Birtakım kesimlerini da Türkiye’de üretiyoruz. Biz füzeler noktasında geçmişte Patriotlara müşteri olduk lakin bu müşteri oluşumuz karşılıksız bırakılınca biz daha neyi bekleyeceğiz, başımızın devasına bakmayacak mıyız? Düşman saldırsa biz bir yerden sistem bulalım o denli savaşalım mı diyeceğiz? Önlemimizi çabucak almamız lazım.”
“Hafter korsan konumundadır”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Libya ile ilgili gelişmeler ve 6 Türk vatandaşının kaçırılıp, özgür bırakılması ile Doğu Akdeniz satrancında Libya ve Türkiye’nin nasıl bir iş birliği yapacağına ait soruya, “Bizim aslında askeri mutabakatımız var. Bunu daha da güçlendirdik. Orada BM’nin milletlerarası hukuka nazaran muhatabı Sarraj’dır. Hafter, şu anda orada tam manasıyla korsan hareket yapmıştır; korsan pozisyonundadır. Biz de bugüne kadar bütün görüşmelerimizi Sarraj’ın takımıyla yaptık. Ben bugüne kadar Hafter’le muhatap olmadım. Artık BM’nin de buna nazaran adımlarını atması lazım. Şu an Sarraj ve grubu kaybedilen yerleri her geçen gün tekrar geri alıyorlar. Temenni ederiz ki kısa vakitte Libya’da da bir seçime gitme imkanı doğar. Halk kendi haklarını demokratik yollarla temsil etme imkanı yakalar.” karşılığını verdi.
Bir diğer gazetecinin, “Kıbrıs Rum Kesiti’nin sondaj faaliyetleri devam ediyor. Karşı tarafın hukuk tanımamazlığına karşı ne tıp önlemler alınıyor?” sorusu üzerine Erdoğan, hukuk içinde gereken adımları attıklarını belirtti.
Bundan sonra da bu türlü götürmeye çalışacaklarını vurgulayan Erdoğan, şu değerlendirmede bulundu:
“Ama karşımıza hukuk tanımazlar çıkarsa onların anlayacağı lisan neyse o lisanla de konuşmasını biliriz. Orada hiçbir hukuku olmayanların kendilerine hak istihsal etmeleri kabul edilebilir bir şey değil. Zati Güney Kıbrıs bugüne kadar hiçbir vakit hukukla hareket etmedi. AB’ye girişi şaibeli olan Güney Kıbrıs Rum İdaresi oradan aldığı güçle KKTC’yi korkutmaya çalışıyor. AB de dürüst hareket etmiyor. Bürgenstock’ta KKTC’ye en büyük haksızlık yapılmıştır. Referandumda ‘hayır’ dediği halde Güney Kıbrıs AB’ye alınmıştır; Kuzey Kıbrıs ‘evet’ dediği halde alınmamıştır. AB’nin mali yaptırımlar noktasında da Kuzey Kıbrıs’a ödemesi gereken para ödenmemiştir. Artık biz bu AB’ye nasıl inanalım? Bunlar dürüst değil. Bunların hepsi gaspçı. Burada da yaptıkları tekrar bu.”
Kaynak: AA
