Global idare danışmanlığı şirketi McKinsey’nin araştırma kolu McKinsey Küresel Enstitüsü’nün (MGI) giysi, lüks ve moda dalı üzerine yaptığı “Giyim Üretimi Meskenine mi Dönüyor?” başlıklı araştırması, global dokuma ticaretindeki çarpıcı değişimleri ortaya koyuyor.
Geçtiğimiz yıllarda ABD ve Avrupalı hazır giysi şirketlerinin, düşük işgücü maliyetlerinden yararlanmak için üretiminin büyük kısmını Çin’de ve öbür Asya ülkelerinde yaptığı belirtilen araştırmaya nazaran, bahsedilen model, pazarlarda ortaya çıkan sürat ihtiyacı ile uyumlu değil. Asya’dan deniz yoluyla Batı pazarlarına nakliye mühleti ortalama 30 gün sürüyor. Bu türlü uzun bir teslim mühleti esneklik ve farklılaşma ihtimalini ortadan kaldırıyor. Hava nakliyatı ise kıymetli ve etraf dostu bir seçenek de değil.
Bu modelin yararlarının, ticari kısıtlamalar ve döviz kurlarındaki meçhullüğü artıran jeopolitik tansiyonlar nedeniyle daha da azalma ihtimali var.
Araştırmaya nazaran, yüzde 9 ila 12 civarındaki vergilerin yarattığı maliyet, ticarette çok daha kıymetli bir rol oynayabilir.
Çin’de üretim eskisi kadar avantajlı değil
McKinsey Küresel Enstitüsü’nün (MGI) “Giyim Üretimi Meskenine mi Dönüyor?” başlıklı araştırmasının bulguları şöyle:
ABD’nin ve Avrupalı yüksek üretim yapan şirketlerin dışa açılma stratejisi pek çok nedenle baskı altında. Geçmişte, giysi bölümü için Batı’nın gelişmiş pazarlarından gelen güçlü talep, bugün çoğunlukla Uzak Doğu ve Güney Yarımküre başta olmak üzere dünyanın öbür bölgelerinden geliyor.
Tüketicilerin her zamankinden daha fazla kıyafet aldığı Asya’da giysi satışlarının her yıl yüzde 6 oranında artacağı kestirim ediliyor. Bu da 2025’te olması öngörülen global satışların yaklaşık yüzde 40’ını oluşturuyor. Bu yükselen lokal talep, Asya’nın hazır giysi üretim kapasitesi için rekabet yaratıyor ve ihracat istikrarını değiştiriyor. Birçok Çinli üretici, talep çok yüksek olduğu için odağını değiştiriyor ve lokal pazar için üretiyor.
Uzak Doğu’da üretim artık eskisi kadar maliyet avantajı sağlamıyor. Asya genelinde emekçi fiyatları artıyor. Örneğin, 2005’te Çin’deki işgücü maliyetleri ABD’nin onda biri kadardı; bugün, yaklaşık üçte biri düzeyine geldi. ABD piyasasına yakın olan Meksika bugün, Çin’den daha düşük ortalama üretim personelliği maliyeti sunuyor.Batı Avrupa pazarına yönelik kıyı ülkelerindeki gelişmeler benzeri tarafta ilerlerken, personellik maliyetleri hala Çin’deki fiyatlara nazaran daha yüksek, lakin ortadaki fark azalıyor. Türkiye’de saatlik üretim personelliği maliyetleri, 2005’te Çin’dekinden 5 kat fazlaydı, bu faktör 2017 yılına kadar 1,6 kat azaldı. Günümüzde coğrafik yakınlık, nakliyede kıymetli tasarruf sağlayarak, üretim maliyetini daha ekonomik hale getirebiliyor.
‘Üretimi Çin’den Türkiye’ye kaydırmak daha ekonomik’
Örneğin, kot üretimini Bangladeş yahut Çin’den Meksika’ya taşıyan bir ABD hazır giysi şirketi, kâr marjını koruyabilir yahut hatta biraz artırabilir. Bangladeş’i üretim kaynağı olarak kullanan Avrupa için ünite maliyetler hâlâ düşük, lakin üretimi Çin’den Türkiye’ye aktarmak ekonomik olarak daha uygun görünüyor. Örneğin kot üretiminin Çin yerine Türkiye’de olması durumunda maliyetlerin yüzde 3 oranında daha düşük olabileceği belirtiliyor.
Bunlara ek olarak Avrupa pazarına yakın olan Türkiye’de kot üretiminin otomasyonunun, kesim başına 1.30 ila 2 Dolar ortasında maliyet tasarrufu sağlayacağı öngörülüyor. Avrupa pazarında maliyet avantajı yaratan yakınlığın otomasyonla daha da geliştirilebileceği, örneğin, üretimin otomasyon sağlandıktan sonra Bangladeş’ten Türkiye’ye taşınmasının yüzde 3 ila 4 ortasında marj iyileştirmeleri sağlayabileceği tespiti yapılıyor.
Yakınlaşma, Otomasyon ve Sürdürülebilirlik
Araştırmaya nazaran geleceğin başarılı hazır giysi şirketleri, paha zincirini yakınlaşma ve otomasyon manasında geliştiren şirketler olacak. İnternetle dönüşen pazar yapısı ve kilit pazarlardaki sakinlik nedeniyle rekabet her zamankinden daha şiddetli ve tüketici talebini iddia etmek daha sıkıntı olduğundan, giysi şirketlerinin işlerini her zamanki üzere yaparak büyümeleri mümkün görünmüyor. Araştırmanın global dokumacılık bölümündeki öteki değerli bulguları ise şöyle:
Kitlesel pazarlara hitap eden markalar, start-up’larla rekabette zorlanıyor
Kitlesel pazarlara hitap eden giysi markaları ve perakendecileri, online satış yapan start-uplarla rekabet ediyor. Bunların en başarılı olanları birkaç haftada müşterilerine modaya uygun dizaynlarını ulaştırıyor. Ayrıyeten, giysi şirketleri trend belirleme konusundaki güçlerini kaybediyor. Birden fazla pazar kategorisinde en aktüel eğilimler, moda şirketlerinin pazarlama kısımları yerine ‘influencerlar’ ve tüketiciler tarafından belirleniyor.
Fiyatlardaki düşüşün kârlılık üzerinde baskı yaratması ve çok üretimin çevresel tesirine dair kaygıların artması, pazarlarda daha küçük ve çevik üreticilerin talep üzerine süratli üretim gerçekleştirmelerini sağlayan iş modellerini öne çıkarıyor.
Bu gelişmelerle birlikte pazara girme suratı ve dönem içinde taleplere süratli karşılık verebilme yeteneği, kesimde muvaffakiyet için her zamankinden kritik faktörler olarak öne çıkıyor.ABD konfeksiyon yöneticilerinin neredeyse üçte ikisi ve memleketler arası satın alma yöneticilerinin yaklaşık yüzde 80’i de bu iki yeteneğin öncelikli olduğunu söylüyor.
Yavaş ticari süreçlerin geçerli olduğu devirlerden kalan eski tedarik zincirleri ve satın alma sistemlerine sahip yerleşik büyük oyuncular, yenilikçi ve çevik rakiplerine yetişmek için çaba ediyorlar.
O nedenle, hazır giysi markaları ve perakendecilerinin önümüzdeki on yılda sürat kazanıp talep odaklı bir iş modeline dönüşmeden muvaffakiyet kazanmaları güç.
McKinsey’den giysi şirketlerine tavsiyeler: Hızlanın, dijitalleşin, pazara yakınlaşın
MGI Araştırmasında, giysi şirketlerinin değişen şartlarda rekabet güçlerini artırmak için yapmaları gereken dört uygulama şöyle sıralanıyor:
Ticari satış gruplarının onay süreçlerinin azaltılması ve tedarikçilerle daha yakın işbirliğinin sağlanması üzere mevcut süreçler optimize edilmeli.
Akıllı tüketici iç görülerinden sanal dizayna ve prototiplemeye, entegre satış idaresi araçlarına ve dijital satışa kadar moda döngüsünün tüm basamakları boyunca süreçler dijitalleştirilmeli.
Deniz nakliyeciliğine karşı aktif bir hava yolu istikrarı ve yüksek verimli tesisler kurulması hedeflenerek,lojistik yine ele alınmalı. Pazara yakınlaşmayı ve otomasyonu içeren yeni teslimat modelleri geliştirilerek, sürdürülebilir, dairesel kıymet zincirleri yaratılmalı.
MGI, yakın gelecekte hazır giysi bölümündeki satın alma ile ilgili karar verme süreçlerini belirleyen faktörlerin yakınlık, otomasyon ve sürdürülebilirlik üçlüsünden oluşacağını iddia ediyor.
‘Türkiye dokumacılık dalı, rakipleriyle ortayı daha da açabilir’
McKinsey Türkiye Ülke Yöneticisi Can Kendi raporla ilgili olarak, geçmişte hammadde ve emek-yoğun üretime dayalı olan dokuma ve hazır giysi dalının globalleşmenin de tesiriyle son periyotta kıymetli bir dönüşüm yaşadığını ve günümüzde daldaki rekabetin temel belirleyicisinin teknoloji, marka ve tasarım olduğunu söyledi. Sürat faktörünün ehemmiyet kazanmasıyla birlikte üretimdeki kıymet zincirinde coğrafik yakınlık ve teknolojinin hissesindeki süratli artışa dikkat çeken Kendi, şunları söyledi:
“Güneydoğu Asya’dan Avrupa’ya gemilerle gönderilen eserler 30 günde, Türkiye’den gönderilen eserler 3 ila 6 günde ulaşıyor. Bu bilgi, üretimin Türkiye’ye kaydırılmasının Avrupa açısından avantajını açıkça ortaya koyuyor. Türkiye dokumacılık ve konfeksiyon dalının Afrika’ya ihracatı 2018’de tüm vakitlerin en yüksek düzeyine çıkarak, bir evvelki yıla nazaran % 13,5 artışla 1 milyar doları buldu.Sektör açısından stratejik bir açılım olan Afrika pazarındaki bu gelişmede tekrar Türkiye’nin coğrafik yakınlık avantajı değerli rol oynuyor. Öbür taraftan önümüzdeki 10 yıl içinde otomasyon sayesinde giysi üretim müddetinin yüzde 40 ile yüzde 70 ortasında düşeceği varsayım ediliyor. Dokumacılık bölümümüzün bu öngörüleri dikkate alarak otomasyon yatırımlarını gerçek zamanlamalarla gerçekleştirmesi durumunda, başta Çin olmak üzere Asya’daki rakipleriyle ortasındaki makası daha da açması mümkün görünüyor.”
