Mevcut ihracat pazarlarını korumakla birlikte yeni pazarlarda ihracatı artırma istikametinde çalışmalar yapan Türkiye mermer dalı, son yıllarda üretimin artırılması, katma pahalı eser ihracatı ve markalaşma tarafındaki faaliyetlere yük veriyor. 2023 yılı amaçları doğrultusunda ihracatını artırmak isteyen dal, 2018 yılında global pazarda yaşanan ticaret savaşları ve daha sonra başta Çin olmak üzere çeşitli ülkelerde talep düşüşünün yaşanması ile yılı beklentilerin altında kapattı.
Diğer taraftan dönemsel olarak mimarların kullandığı renkler ve taşlarda trendlerin değişmesi de mermer talebinin azalmasına ve hasebiyle ihracat sayılarının düşmesine neden oldu. Bölümün ihracat pazarlarındaki kayıpları telafi etmek ve yeni pazarlarla ihracatını artırmak istediğine değinen kesim temsilcileri; gaye ülkeler olan Arjantin, Şili, Almanya, Çin, Hindistan, İngiltere, BAE, Brezilya, Meksika, Kuveyt ve Katar üzere ülkelere ticaret heyetleri ile ziyaretler planlıyor. Temsilciler, ayrıyeten Türkiye doğal taş bölümünün zenginliği olan desen ve renk çeşitliliği avantajından en âlâ halde faydalanarak, trendlere uygun mermer üretiminin gerçekleştirilmesi halinde ihracata ivme kazandırılacağını söz ediyor.
Markalaşma faaliyetlerine yük verilmesi gerekiyor
Mermer, yapısı prestijiyle çok farklı coğrafyalarda kullanılıyor. Kışın sıcak tutma yapısıyla Kanada’da, yazın serin tutma yapısı ile sıcak coğrafyalardaki yapılarda sıklıkla tercih ediliyor. Bu verimliliği yıllar evvel fark eden İspanya ve İtalya üzere ülkeler, Türkiye’den aldıkları blok mermerleri işleyip küresel pazara kendi markalarıyla sunuyor.
Türkiye’nin sahip olduğu mermer rezervi ile global ölçekte daha yeterli bir pozisyonda yer alması için markalaşmanın kritik değere sahip olduğunu vurgulayan dal temsilcileri, Türkiye’nin mermer kalitesinin dal tarafından bilindiği, lakin global ölçekte de markalaşma ile son kullanıcının marka algısını artırmaya muhtaçlığı olduğu tespitinde bulunuyor. Türkiye’nin global pazara açılma konusundaki en büyük desteğinin ise fuarlar olduğunu belirten temsilciler, küresel pazardaki yeri korumak ve üst sıralara çıkmak ismine; madenlerin daha fazla işlenip katma kıymeti yüksek eserler haline getirilerek, iharacata kanalize edilmesinin kıymetli olduğunu vurguluyor.
Diğer taraftan Türkiye’de çıkarılan 400 çeşit doğal taşın her biri, proje cinsine nazaran global ölçekte ilgi görüyor. Türkiye’de üretim yapan yaklaşık bin 500 doğal taş ocağı, fabrika ölçeğinde 2 bin kadar tesis, orta ve küçük ölçekli 9 bin atölye faaliyet gösteriyor. Balıkesir, Afyon, Bilecik, Denizli ve Muğla vilayetleri genel üretimin yüzde 65’ini gerçekleştiriyor. Doğal taşın muteber ve sağlıklı bir materyal olması nedeniyle iç tüketimdeki kullanımın yanı sıra Türkiye doğal taşları yurtdışında da kıymetli ölçüde kullanılıyor.
Türkiye’nin milletlerarası piyasada en tanınmış mermer çeşitlerini ise Süpren, Elazığ Vişne, Akşehir Siyah, Manyas Beyaz, Bilecik Bej, Kaplan Postu, Denizli Traverten, Ege Bordo, Milas Leylak, Gemlik Diyabaz ve Afyon Şeker oluşturuyor. Kalitesi ve güçlü renk seçenekleri ile pazarda fark yaratan Türkiye’nin doğal taşları, globalde değerli merkezlerde seçkin yerlerinde tercih ediliyor. Türkiye’nin her köşesinden çıkan tüm doğal taşlar, ihraç edilme kalitesinde ve ihraç ediliyor.
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği’nden edinilen bilgiye nazaran, 2018 yılında Türkiye, yaklaşık 4.6 milyar dolar bedelinde maden ihracatı yaptı. İnşaat dalının ana gereci olan doğal taş ihracatı ise bir evvelki yıla oranla yüzde 6.8’lik düşüşle 1.9 milyar dolar bedelinde gerçekleşti.
Doğal taş bölümünün bir evvelki yıl maden ihracatındaki hissesi yüzde 43.7 iken, 2018 yılında bu hisse yüzde 41.8’e geriledi. İhracata blok ve işlenmiş doğal taş olarak bakıldığında ise işlenmiş doğal taş ihracatı 2018 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 2’lik artışla 953 milyon dolar kıymetinde gerçekleşirken, blok doğal taş ihracatı ise bir evvelki yıla oranla yüzde 14.2’lik düşüşle 955.3 milyon dolar kıymetinde oldu.
2018 yılında Çin’e yapılan ihracat yüzde 15 azaldı
Türkiye’de 2018 yılında, 3 bin 809 firma doğal taş ihracatı gerçekleştirdi. Küresel doğal taş pazarının en büyük alıcıları; blokta Çin, işlenmişte ABD oldu. Bu ülkeleri blokta Hindistan, işlenmişte ise Suudi Arabistan izliyor. Türkiye, ürettiği blokların yüzde 90’ını Çin’e ihraç ediyor. Fakat Çin’e yapılan ihracatta son yıllarda ölçüde ve bedelde düşüş yaşanıyor.
2017 yılında Çin’e yapılan ihracatta bir ölçü artış yaşanmasına karşın, 2018 yılında ölçüde yüzde 15, bedelde ise yüzde 18’lik düşüş gerçekleşti. Çin, sert taşlar dahil birinci sıralarda Türkiye, Hindistan ve Mısır olmak üzere yılda ortalama 14 milyon ton blok ithalatı yapıyordu. Kelam konusu ithalatın 4 milyon tonunu yaptığı Türkiye, ölçüde ikinci, kıymette birinci sırada yer alıyordu.
Türkiye’nin sıralamada yeri değişmedi, fakat genel alımları düştüğü için ihracat ölçüsünde azalma meydana geldi. Blokta ikinci büyük pazar olan Hindistan’a 2014 ve 2016 yılları ortasında yapılan ihracat 200 bin ton civarında iken, 2017 ve 2018 yıllarında 400 bin tona yükseldi ve birebir vakitte kıymette de artış yaşandı. Türkiye’nin daha az ölçülerde blok ihracatı yaptığı ülkeler ise İtalya, Mısır, Tayvan, Vietnam ve Endonezya oldu.
Afrika pazarına yönelik ihracatta artış yaşanıyor
Türkiye’nin son beş yılda işlenmiş mermer ihracatı 700 ila 800 bin ton, traverten ihracatı ise 450 ila 550 bin ton ortasında değişim gösterdi. Her iki eserde de en büyük pazarı ABD oluşturdu. 2018 yılında bir evvelki yıla nazaran, mermerde ölçüde yüzde 6 artış yaşanırken, travertende ise yüzde 1.8’lik bir düşüş yaşandı. Türkiye’nin işlenmiş mermerde ikinci büyük pazarı Suudi Arabistan’a son beş yılda ortalama 250 bin ton civarında ihracat yapıldı.
Travertende ikinci büyük pazar olan Fransa’ya yıllık 70 bin ton civarında ihracat yapılıyor. Küresel ölçekte yaşanan ekonomik sakinliğe karşın, son yıllarda bilhassa Kuzey Afrika başta olmak üzere Afrika ülkelerine yapılan ihracattaki artış, bu bölgenin gelecekte kıymetli pazar potansiyeli taşıdığını gösteriyor. Ayrıyeten esere bağlı olarak Güney Amerika ve Türk cumhuriyetlerinin alternatif pazarlar ortasında yer aldığını lisana getiren bölüm temsilcileri, yakın coğrafyada Ortadoğu ve Körfez bölgesinde son yıllarda yaşanan gelişmelerin, dalı ebatlı satışlarda olumsuz etkilediğini ve orta vadede bölgenin istikrara kavuşması halinde dalın ivme kazanacağını lisana getiriyor.
Türkiye iktisadı için maden ocakları da sanayi kuruluşları üzere kıymet arz ediyor. Bu nedenle sürdürülebilir madencilik için yatırımların gerçekleştirilmesi ve devlet teşviklerinin artırılması büyük değer taşıyor. Ayrıyeten güç maliyetlerin artması rekabeti azaltıyor. Madencilik özelinde en kıymetli maliyetin akaryakıt olduğuna vurgu yapan kesim temsilcileri, akaryakıtta ÖTV’siz kullanımın olması halinde madencilik faaliyetlerinde artış yaşanacağını ve bu durumun ihracata olumlu katkı sağlayacağını aktarıyor. Yeni devirde bürokratik manilerin kaldırılması ve müsaade süreçlerinin hızlandırılması ile daha fazla üretim yapılabileceğini söyleyen temsilciler, devletin katma pahası yüksek olan doğal taş bölümünün vakit kaybını taban seviyelere indirmesinin global rekabet koşullarını kolaylaştıracağını kaydediyor.
Dünyanın tek blok mermer fuarı beşinci sefer kapılarını açacak
