Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed’in Türkiye ziyareti, iki ülkenin gelişmekteki bağlarını daha ileriye taşımayı öngörüyor.
Resmi ziyaret için Türkiye’de bulunan Mahathir’in Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile de bir ortaya geleceği görüşmelerde, savunma endüstrisi başta olmak üzere Türkiye ve Malezya ortasındaki ikili münasebetler tüm boyutlarıyla gözden geçirilecek, iş birliğinin geliştirilmesi için atılabilecek adımlar ele alınacak.
Güneydoğu Asya ülkelerinden Malezya, gelişmekteki iktisadı, Müslüman dünyadaki tesirli pozisyonu ve tarihten bugüne Türklerle ortak bağlarından dolayı Türkiye’nin bölgedeki en yakın dost ülkelerinden birisi olarak biliniyor.
Siyasi, ekonomik ve kültürel alandaki ikili bağlantıları son yıllarda epeyce gelişen Malezya ve Türkiye’nin dostluğu 16. yüzyıla dayanıyor.
İki ülke ortasında 2014’te imzalanan Özgür Ticaret Muahedesi, karşılıklı ticaret hacminin artmasına katkı sağlamakla Malezya’yı, Türk yatırımcılar için cazip kılıyor.
İslam İşbirliği Teşkilatı ve Gelişmekte Olan Sekiz Ülke (D-8) üzere memleketler arası kuruluşlarda birebir çatı altında yer alan iki ülke, Filistin ve Arakan üzere Müslüman dünyasının meselelerine dair fikir birliğinde hareket ediyor.
Osmanlı periyodunda başlayan dostluk
Tarih kaynaklarına nazaran, Türk-Malay münasebetleri, Malay Yarımadası’nda 1400’de kurulan Malakka Sultanlığı’nın 1511’de Portekizli sömürgecilerce işgal edilmesinin akabinde Malay Sultanı Ahmed Şah’ın, Osmanlı Devleti’nden askeri yardım istemesiyle başladı.
Osmanlı Devleti’nin askeri takviyesiyle Malaylar, yarımadayı Portekiz İmparatorluğu’nun elinden kısa müddetliğine almayı başardı ama yarımadada Malay hakimiyeti sağlanamadı.
Malakka bölgesinde Portekizlilerin akabinde Hollanda Krallığı ve İngiliz İmparatorluğu’nun işgali, Türk ve Malay ilgilerinin ilerlemesinin önünde mani oluşturdu.
Malaka Sultanlığı’nın yıkılmasının akabinde Osmanlı periyodunda Türk-Malay ilgileri, yarımadanın güneyinde 1528’de kurulan Johor Sultanlığı üzerinden devam etti.
Johor Sultanı Ebu Bekir’in 19. yüzyılda İstanbul’a yaptığı ziyaretler, Osmanlı’nın Malaylarla yakın münasebet kurması tarafında değerli adım teşkil etti.
Hükümdarlığı devrinde uzak bölgelerdeki Müslüman topluluklarda Osmanlı’nın tesirini artırma siyaseti güden Sultan II. Abdülhamid, o devirde İstanbul’u iki kere ziyaret eden Johor Sultanı Ebu Bekir ile dostluk kurdu.
Johor Sultanı’nın ziyaretleri sonrasında II. Abdülhamid, Türklerle Malaylar ortasında akrabalık bağları kurulması için sarayında âlâ eğitim görmüş cariyelerden Rukiye ve Hatice Hanım’ı Johor Sultanlığı’na gönderdi. Rukiye ve Hatice Hanım’ın soyundan gelen Johor hanedanı mensupları, Malezya’nın kuruluşunda değerli rol oynadı.
Osmanlı Devleti’nin son yıllarında Mustafa Kemal Paşa önderliğinde yürütülen İstiklal Savaşı ve 1923’te kurulan Cumhuriyet, o devirde İngiliz egemenliğindeki Malay Yarımadası’nda baş gösteren bağımsızlık hareketlerinin ilham kaynaklarından biri oldu.
Dönemin Malay düşünürleri, Türklerin bağımsızlık savaşı ve Atatürk üzerine kitaplar yazdı.
Malezya’nın bağımsızlığı ve Türkiye ile gelişen ilişkiler
Malezya’nın 1957’de bağımsızlığını kazanmasından 7 yıl sonra Türkiye, Malezya ile diplomatik bağlantılarını başlattı. İki ülke başkanları ortasında birinci temas, Malezya’nın üçüncü Başbakanı Hüseyin Onn’un 1977 ve 1983’te Türkiye’ye yaptığı ziyaretler kapsamında kuruldu.
Soyu, Osmanlı periyodunda Johor Sultanlığı’na gönderilen cariyelerden Rukiye Hanım’a dayanan Hüseyin, kökeninden dolayı Türkiye ile yakın bağlar kurmak istedi. Bu kapsamda Türkiye ile Malezya ortasında ortak havayolları ağı kurulması ve 1983’te Malezya’da kurulan Memleketler arası İslam Üniversitesine Türkiye’den öğrenci ve akademisyen gönderilmesi üzerine mutabakatlar sağlandı.
Eski başbakanlardan Necmettin Erbakan’ın liderliğinde Türkiye, Malezya ile savunma sanayi, iktisat ve kültürel bağlantılar kapsamında somut adımlar atmayı hedefledi. 1996’da Malezya’ya ziyarette bulunan Erbakan, önderliğini yaptığı D-8 teşkilatına Malezya’yı dahil ederek iki ülke bağlarının sıkılaşmasını sağladı.
Erbakan’ın Malezya ile yakın bağlantılar kurma çalışmaları sonucunda 1997’de iki ülke ortasında Ticari ve Ekonomik İşbirliği Mutabakatı imzalandı.
2003 sonrası artan ticaret hacmi ve pekişen dostluk
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2003’te başbakan olduğu periyotta, Malezya-Türkiye alakaları her alanda doruğa çıktı.
Malezya’yı, Türkiye’nin Güneydoğu Asya’ya açılan kapısı olarak gören Erdoğan, başbakan seçildiği yılda birinci ziyaretlerinden birisini Malezya’ya gerçekleştirdi.
Erdoğan hükümetinden evvel Malezya ile 396,9 milyon dolar olan ticaret hacmi, 2003’ten itibaren süratle artarak 1 milyar doların üstüne çıktı.
Dönemin Başbakanı Necip Rezak’ın 2011’de Türkiye’ye gelişi ve 2014’te Erdoğan’ın Malezya’ya ziyareti, iki ülke ortasındaki ekonomik bağlarda yeni bir devrin habercisi oldu. Erdoğan’ın ziyaretinden üç ay sonra Necip Rezak, Türkiye’ye ziyarette bulunarak iki ülke ortasında Hür Ticaret Mutabakatı’nı imzaladı.
Serbest Ticaret Muahedesi her iki ülkeden yatırımcıların, karşılıklı ticaret hacminin gelişimine katkı sağlamasına yardımcı oldu.
Türkiye ile Malezya’nın ticaret hacmi 2014’te 1,4 milyar dolarken, 2017’de yaklaşık 2 milyar dolar artarak 3,4 milyar doları buldu. Birçok alanda kurulan iştiraklerle iki ülke, karşılıklı ticaret hacmini en az 5 milyar dolara yükseltmeyi hedefliyor.
FETÖ tehdidine karşı Malezya Türkiye’nin yanında durdu
Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) planladığı 15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrasında Malezya’nın Türkiye’ye yönelik dayanakları, iki ülke ortasındaki dostluğun en değerli göstergelerinden birisi olarak tarihe geçti.
Darbe teşebbüsünün akabinde periyodun Malezya Başbakanı Necip Rezak, FETÖ’nün demokrasiyi yok etmeye yönelik teşebbüsüne karşı Türk hükümetinin yanında bulunduğunu açıkladı.
Hükümetin haricinde Malezya’da çok sayıda sivil toplum kuruluşu, darbe teşebbüsüne karşı Türk hükümetinin ve Erdoğan’ın yanında olduklarına dair beyanlarda bulundu.
15 Temmuz’un akabinde ülkedeki FETÖ varlığını yok etmek üzere sert önlemler alan Malezya hükümeti, bölge ülkelerinden farklı tutum göstererek 2017’de Malezya’daki üst seviye üç FETÖ üyesini tutuklayarak Türkiye’ye iade etti.
İthalat ihracat ve karşılıklı yatırımlar
Türkiye’nin Malezya’ya ihraç ettiği eserlerin başında demir çelik, savunma endüstrisi, altın gümüş kaplama eserleri, kimyasallar ve dokuma elyafı geliyor.
Malezya’nın Türkiye’ye ihraç ettiği eserler ise başta palm yağı olmak üzere bitkisel yağlar, işlenmemiş alüminyum, elektrikli makina ve aygıtlarla kauçuktan oluşuyor.
Son yıllarda Türkiye ile Malezya’nın ekonomik bağlantıları, temel eser ithalat ve ihracatının dışına çıkarak ortak yatırım projeleriyle farklı boyut kazandı. Malezya’nın varlık fonu Khazanah, 2011’de Acıbadem Sıhhat Yatırımları Holding’in çoğunluk paylarını satın aldı.
Malezya Havalimanları Şirketi 2014’te İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanına ilişkin payların tamamını alarak havalimanını işletmeye başladı.
Savunma endüstrisinde büyük ortaklıklar
Savunma endüstrisi, Türkiye’nin Malezya ile son yıllarda imzaladığı ortak projelerde yükünü gösterdi.
Türkiye 2011’de Malezya ile imzaladığı 600 milyon dolarlık kontrat kapsamında, Malezya ordusuna 257 8×8 tekerlekli zırhlı muharebe aracı PARS’lardan yollamayı taahhüt etti.
Türkiye’nin dünya markası haline gelen savunma sanayi şirketi ASELSAN, 2017’de Malezya’da şube açarak iki ülke ortasında savunma sanayi alanındaki ilgilerini ileriye taşıdı.
ASELSAN, deniz savunması için geliştirdiği 30 milimetre MUHAFIZ Uzaktan Komutalı Silah Sistemi’ni Malezya’ya satmaya devam ediyor.
Bunun yanı sıra martta Malezya’da düzenlenen Langkawi Memleketler arası Denizcilik ve Havacılık Fuarı’nda Türk savunma sanayi firmaları, Malezyalı şirketlerle 10 farklı mutabakat metni imzaladı.
İmzalar kapsamında Trabzon Silah Sanayi AŞ (TİSAŞ), Zigana PX-9 model tabancanın Malezya’da ortak üretimi ve denizcilik alanında Türk firmalarının Malezya’da gemi ve bot inşasına yönelik projelere başladı.
Eğitim ve kültür alanında ortak çalışmalar
Malezya halkı, Osmanlı Devleti’nin mirasçısı olarak gördüğü Türklerle kendilerini epey yakın hissediyor.
Türk dizilerini beğeniyle izleyen ve bu sayede Türk kültürünü tanıyan çok sayıda Malezyalı, Osmanlı’dan kalma tarihi mirasları görmek için Türkiye’ye geliyor.
Kuala Lumpur merkezini 2017’de faaliyete geçiren Yunus Emre Enstitüsü (YEE), Malezya’da Türk lisanı ve kültürünün yayılması için faaliyetlerde bulunuyor. Enstitünün teşebbüsüyle şimdiye kadar ülke çapında 4 üniversitede Türkçe “seçmeli ders” olarak müfredata girdi.
Malezya’da klâsik Türk okçuluğu da büyük ilgi görüyor. YEE’nin inisiyatifiyle geçen yıl Malezya’da bir okulda ders müfredatına giren Klâsik Türk Okçuluğu, 100’ün üzerinde öğrenciye öğretiliyor.
Bunun yanı sıra Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi ile Malezya Memleketler arası İslam Üniversitesi ortasında imzalanan muahede kapsamında, Malezya’da kurulan “Malay Dünyası ve Osmanlı Araştırmaları Merkezi”nde Türk-Malay bağları tarihi üzerine akademik yayınlar yapılıyor.
Kaynak: AA
